Main Article Content
Abstract
The article, based on the theory of sensory integration, addresses the issue of sensory processing disorders in relation to the educational process. At the beginning, the phenomenon of sensory processing was characterized and the disorders occurring in its area (SPD) were indicated. Next, the issue of SPD was discussed in relation to the characteristic symptoms observable in the school space, in the teaching and educational process, and, referring to the basic assumptions of constructivist didactics and inclusive education, attention was paid to the issue of a child with sensory processing disorders in pedagogical practice.
The aim of the article is to draw attention to the issue of sensory processing and to indicate that problems observed in the child's education process may be the result of these disorders, thus with a child with SPD requires an individualized approach.
The essence of the article is to sensitize a wide range of people to the problems manifested by children
with sensory processing disorders and their consequences. The symptoms of these disorders, although they constitute a significant difficulty in the educational process, are often not treated as problems requiring a change in the teaching and educational approach. This situation may, in consequence, lead to aggravating the child's difficulties and disturb cognitive, emotional, social and motor development.
Keywords
Article Details
Copyright (c) 2024 by the Author
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- Ayres, A.J. (2015). Dziecko a integracja sensoryczna. Harmonia Universalis.
- Ayres, A.J. (2018). Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się. Harmonia Universalis.
- Bąbka J., Nowicka A. (2019). Edukacja inkluzyjna aby nie była iluzją. Niepełnosprawność – Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (36), 11-29. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.043.12286
- Bieńkowska, I. (2018). Zaburzenia procesów regulacji integracji sensorycznej (wspomaganie rozwoju dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi). Scriptum
- Czarnocka, M. (2016). Organizacja wsparcia w szkole dla uczniów z zaburzeniami integracji sensorycznej. Integracja Sensoryczna, (3), 37-39.
- Cygan, B. (2018). Zaburzenia przetwarzania sensorycznego jako źródło trudności i niepowodzeń szklonych dziecka w edukacji wczesnoszkolnej. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, 71, 83-96.
- Chorab, G. (2017). Nauczyciel w paradygmacie konstruktywistycznym. Szkoła – Zawód – Praca, (13), 45-54. http://repozytorium.ukw.edu.pl/handle/item/4240
- Christ, M. (2013). Indywidualizacja procesu kształcenia uczniów jako wyzwanie edukacyjne w XXI wieku. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, 5(1), 19-36. https://www.colloquium.amw.gdynia.pl/index.php/colloquium/article/view/101
- Dawiec, B. (2012). Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci a rozpoczęcie nauki w szkole. Zeszyty Pedagogiczno-Metodyczne, 19 (3), 295-300. https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171341593
- Filipiak, E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Grzywniak, C. (2012). Stymulacja rozwoju dzieci z trudnościami w uczeniu się — nowe tendencje. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/4312
- Hanft, B.E., Miller, L.J., Lane, S.J. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory & practice: Part 3. Observable behaviors: Sensory Integration Dysfunction. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(3), 1-4.
- Jurkiewicz, P. (2016). Procesy integracji sensorycznej a uczenie się. Zeszyty Naukowe KSW, 43, 69-77. https://ksw.wloclawek.pl/images/wydawnictwa/zn_43.pdf
- Kapuścińska-Kozakiewicz, J. (2018). Sposoby wsparcia dziecka z zaburzeniami SI w szkole. Głos Pedagogiczny, 104, 17-21.
- Kapuścińska-Kozakiewicz, J. (2019). Wykorzystanie SI na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych i dydaktyczno-wyrównawczych. Głos Pedagogiczny, 107, 17-21.
- Klus-Stańska, D. (2009). Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 26-78). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
- Kmita, G. (red.). (2022). Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0-5. Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Oficyna Wydawnicza Fundament.
- Koomar, J., Kranowitz, C., Szklut, S., Balzer-Martin, L., Haber, E., Sava, D.I. (2014). Integracja sensoryczna. Odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczycieli. Harmonia Universalis.
- Kozdroń, A. (2015). Zespół Aspergera. Zrozumieć, aby pomóc. Difin.
- Kranowitz, C.S. (2012). Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie. Harmonia Universalis.
- Lane, S.J., Miller, L.J., Hanft, B.E. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory and practice: Part 2. Sensory integration patterns of function and dysfunction. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(2), 1-3.
- Leong, H.M., Carter, M., Stephenson, J.R. (2015). Meta-analysis of Research on Sensory Integration Therapy for Individuals with Developmental and Learning Disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 27(2), 183-206. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s10882-014-9408-y
- Maas, V.F. (1998). Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
- Maas, V.F. (2016). Uczenie się przez zmysły. Harmonia Universalis.
- May-Benson, T.A., Koomar, J.A. (2010). Systematic Review of the Research Evidence Examining the Effectiveness of Interventions Using a Sensory Integrative Approach for Children. The American Journal of Occupational Therapy, 64(3), 403–414. https://doi.org/10.5014/ajot.2010.09071
- Mazur, P., Solecka, B. (2019). Koncepcja nakładek uwzględniających specjalne potrzeby edukacyjne (SPE) w programach nauczania i scenariuszach zajęć/lekcji. Wydawnictwo ORE.
- Mierzejewska, B. (2016). Jak pomóc dziecku z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego funkcjonować w szkole. Integracja Sensoryczna. Dodatek dla nauczycieli i rodziców, (4), 12-20.
- Miller, L.J. (2016). Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego?. Harmonia Universalis.
- Miller, L.J., Anzalone, M. E., Lane, S. J., Cermak, S.A., Osten, E.T. (2007). Concept evolution in sensory integration: A proposed nosology for diagnosis. The American Journal of Occupational Therapy, 61(2), 135-140. https://doi.org/10.5014/ajot.61.2.135
- Miller, L.J., Cermak, S., Lane, S., Anzalone, M., Koomar, J. (2004). Position statement on terminology related to sensory integration dysfunction. S.I. Focus, 6-8
- Miller, L.J., Lane, S.J. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory and practice: Part 1: Taxonomy of neurophysiologic processes. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(1), 1-4.
- Mudło-Głagolska, K., Lewandowska, M. (2018). Edukacja inkluzyjna w Polsce. Przegląd Pedagogiczny, (2), 202-214. https://doi.org/ 10.34767/PP.2018.02.12
- Odowska-Szlachcic, B. (2010). Terapia integracji sensorycznej. Ćwiczenia usprawniające bazowe układy zmysłowe i korygujące zaburzenia planowania motorycznego. Harmonia Universalis.
- Odowska-Szlachcic, B. (2013). Wzrok i słuch – zmysły wiodące w uczeniu się w aspekcie integracji sensorycznej. Harmonia Universalis.
- Odowska-Szlachcic, B. (2016). Terapia integracji sensorycznej. Strategie terapeutyczne i ćwiczenia stymulujące układy: słuchowy, wzrokowy, węchu i smaku oraz terapia światłem i kolorami. Wydawnictwo Harmonia
- Penc, S. (2003). Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Pomirska, Z. (2021). Podejście inkluzyjne w nauczaniu uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych – szansa na zmianę polskiej szkoły. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova, 6, 43-57. https://doi.org./10.17951/en.2021.6.43-57
- Przybyla, O., Stando-Pawlik, M. (2012). Atypowy rozwój mózgu jako zaburzenie wpływające dysfunkcyjnie na rozwój psychomotoryczny i społeczny dziecka – ujęcie interdyscyplinarne. Logopedia Silesiana, 1, 61-81. https://journals.us.edu.pl/index.php/LOGOPEDIASILESIANA/article/view/3113
- Przyrowski, Z. (2004). Integracja sensoryczna a trudności w szkole. Biuletyn SI, 4(3).
- Przyrowski, Z. (2012). Integracja sensoryczna. Wprowadzenie do teorii, diagnozy i terapii. Empis.
- Schaaf, R.C., Dumont, R.L., Arbesman, M., May-Benson, T.A. (2018). Efficacy of Occupational Therapy Using Ayres Sensory Integration: A Systematic Review. The American Journal of Occupational Therapy, 72(1), 1-10. https://doi.org/10.5014/ajot.2018.028431
- Sielicka, E. (2023). Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience. Studia Pedagogica Ignatiana, 26(2), 67-85. https://doi.org/10.12775/SPI.2023.2.003
- Stevenson, R.A., Sarko, D.K., Nidiffer, A.R, Ghose, D., Krueger Fister, J., Altieri N.A., Siemann, J.K., James, T.W., Wallace, M.T. (2014). Identifying and quantifying multisensory integration: A tutorial review. Brain Topography, 27(6), 707-730. https://doi.org/10.1007/s10548-014-0365-7
- Spychała-Wawrzyniak, M. (2023). Podejście konstruktywistyczne a rola nauczyciela w nauczaniu zdalnym języków obcych na przykładzie uczelni wyższej. Neofilolog, 61(1), 133-148. https://doi.org/10.14746/n.2023.61.1.8
- Szmalec, J. (2019a). Efektywność terapii integracji sensorycznej w usprawnianiu rozwoju ruchowego i kształtowaniu gotowości szkolnej dzieci 5-6-letnich. Difin
- Szmalec, J. (2019b). Sensory Integration Dysfunction in Children with Learning Difficulties. Prima Educatione, 3, 121-129. https://doi.org/10.17951/pe.2019.3.121-129
- Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania. Wydawnictwo ORE.
- Wendland, M. (2011). Konstruktywizm komunikacyjny. Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
- Wieczór, E., Szmalec, J. (2019). Wstęp. W: E. Wieczór, G. Brzuzy, J. Szmalec (red.), Sensoryka i motoryka w rozwoju dziecka i uczeniu się w aspekcie terapii integracji sensorycznej (s. 7-10). Difin.
- Zatorska, M. (2014). Drogowskazy wielointeligentnej edukacji. Program edukacji wczesnoszkolnej. Wydawnictwo ORE.
- Zaremba, L. (2024). Jak promować jakość w edukacji włączającej. Wydawnictwo ORE.
- Żądło, J. (2011). Indywidualizacja w edukacji wczesnoszkolnej. W: I. Adamek, Z. Zbróg (red.), Dziecko-uczeń a wczesna edukacja (s. 31-44). Wydawnictwo Libron - Filip Lohner.
- Żylińska, M. (2013). Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
References
Ayres, A.J. (2015). Dziecko a integracja sensoryczna. Harmonia Universalis.
Ayres, A.J. (2018). Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się. Harmonia Universalis.
Bąbka J., Nowicka A. (2019). Edukacja inkluzyjna aby nie była iluzją. Niepełnosprawność – Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (36), 11-29. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.043.12286
Bieńkowska, I. (2018). Zaburzenia procesów regulacji integracji sensorycznej (wspomaganie rozwoju dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi). Scriptum
Czarnocka, M. (2016). Organizacja wsparcia w szkole dla uczniów z zaburzeniami integracji sensorycznej. Integracja Sensoryczna, (3), 37-39.
Cygan, B. (2018). Zaburzenia przetwarzania sensorycznego jako źródło trudności i niepowodzeń szklonych dziecka w edukacji wczesnoszkolnej. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, 71, 83-96.
Chorab, G. (2017). Nauczyciel w paradygmacie konstruktywistycznym. Szkoła – Zawód – Praca, (13), 45-54. http://repozytorium.ukw.edu.pl/handle/item/4240
Christ, M. (2013). Indywidualizacja procesu kształcenia uczniów jako wyzwanie edukacyjne w XXI wieku. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, 5(1), 19-36. https://www.colloquium.amw.gdynia.pl/index.php/colloquium/article/view/101
Dawiec, B. (2012). Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci a rozpoczęcie nauki w szkole. Zeszyty Pedagogiczno-Metodyczne, 19 (3), 295-300. https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171341593
Filipiak, E. (2012). Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Grzywniak, C. (2012). Stymulacja rozwoju dzieci z trudnościami w uczeniu się — nowe tendencje. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/4312
Hanft, B.E., Miller, L.J., Lane, S.J. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory & practice: Part 3. Observable behaviors: Sensory Integration Dysfunction. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(3), 1-4.
Jurkiewicz, P. (2016). Procesy integracji sensorycznej a uczenie się. Zeszyty Naukowe KSW, 43, 69-77. https://ksw.wloclawek.pl/images/wydawnictwa/zn_43.pdf
Kapuścińska-Kozakiewicz, J. (2018). Sposoby wsparcia dziecka z zaburzeniami SI w szkole. Głos Pedagogiczny, 104, 17-21.
Kapuścińska-Kozakiewicz, J. (2019). Wykorzystanie SI na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych i dydaktyczno-wyrównawczych. Głos Pedagogiczny, 107, 17-21.
Klus-Stańska, D. (2009). Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 26-78). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Kmita, G. (red.). (2022). Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0-5. Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Oficyna Wydawnicza Fundament.
Koomar, J., Kranowitz, C., Szklut, S., Balzer-Martin, L., Haber, E., Sava, D.I. (2014). Integracja sensoryczna. Odpowiedzi na pytania zadawane przez nauczycieli. Harmonia Universalis.
Kozdroń, A. (2015). Zespół Aspergera. Zrozumieć, aby pomóc. Difin.
Kranowitz, C.S. (2012). Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie. Harmonia Universalis.
Lane, S.J., Miller, L.J., Hanft, B.E. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory and practice: Part 2. Sensory integration patterns of function and dysfunction. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(2), 1-3.
Leong, H.M., Carter, M., Stephenson, J.R. (2015). Meta-analysis of Research on Sensory Integration Therapy for Individuals with Developmental and Learning Disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 27(2), 183-206. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s10882-014-9408-y
Maas, V.F. (1998). Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Maas, V.F. (2016). Uczenie się przez zmysły. Harmonia Universalis.
May-Benson, T.A., Koomar, J.A. (2010). Systematic Review of the Research Evidence Examining the Effectiveness of Interventions Using a Sensory Integrative Approach for Children. The American Journal of Occupational Therapy, 64(3), 403–414. https://doi.org/10.5014/ajot.2010.09071
Mazur, P., Solecka, B. (2019). Koncepcja nakładek uwzględniających specjalne potrzeby edukacyjne (SPE) w programach nauczania i scenariuszach zajęć/lekcji. Wydawnictwo ORE.
Mierzejewska, B. (2016). Jak pomóc dziecku z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego funkcjonować w szkole. Integracja Sensoryczna. Dodatek dla nauczycieli i rodziców, (4), 12-20.
Miller, L.J. (2016). Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego?. Harmonia Universalis.
Miller, L.J., Anzalone, M. E., Lane, S. J., Cermak, S.A., Osten, E.T. (2007). Concept evolution in sensory integration: A proposed nosology for diagnosis. The American Journal of Occupational Therapy, 61(2), 135-140. https://doi.org/10.5014/ajot.61.2.135
Miller, L.J., Cermak, S., Lane, S., Anzalone, M., Koomar, J. (2004). Position statement on terminology related to sensory integration dysfunction. S.I. Focus, 6-8
Miller, L.J., Lane, S.J. (2000). Toward a consensus in terminology in sensory integration theory and practice: Part 1: Taxonomy of neurophysiologic processes. Sensory Integration Special Interest Section Quarterly, 23(1), 1-4.
Mudło-Głagolska, K., Lewandowska, M. (2018). Edukacja inkluzyjna w Polsce. Przegląd Pedagogiczny, (2), 202-214. https://doi.org/ 10.34767/PP.2018.02.12
Odowska-Szlachcic, B. (2010). Terapia integracji sensorycznej. Ćwiczenia usprawniające bazowe układy zmysłowe i korygujące zaburzenia planowania motorycznego. Harmonia Universalis.
Odowska-Szlachcic, B. (2013). Wzrok i słuch – zmysły wiodące w uczeniu się w aspekcie integracji sensorycznej. Harmonia Universalis.
Odowska-Szlachcic, B. (2016). Terapia integracji sensorycznej. Strategie terapeutyczne i ćwiczenia stymulujące układy: słuchowy, wzrokowy, węchu i smaku oraz terapia światłem i kolorami. Wydawnictwo Harmonia
Penc, S. (2003). Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pomirska, Z. (2021). Podejście inkluzyjne w nauczaniu uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych – szansa na zmianę polskiej szkoły. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova, 6, 43-57. https://doi.org./10.17951/en.2021.6.43-57
Przybyla, O., Stando-Pawlik, M. (2012). Atypowy rozwój mózgu jako zaburzenie wpływające dysfunkcyjnie na rozwój psychomotoryczny i społeczny dziecka – ujęcie interdyscyplinarne. Logopedia Silesiana, 1, 61-81. https://journals.us.edu.pl/index.php/LOGOPEDIASILESIANA/article/view/3113
Przyrowski, Z. (2004). Integracja sensoryczna a trudności w szkole. Biuletyn SI, 4(3).
Przyrowski, Z. (2012). Integracja sensoryczna. Wprowadzenie do teorii, diagnozy i terapii. Empis.
Schaaf, R.C., Dumont, R.L., Arbesman, M., May-Benson, T.A. (2018). Efficacy of Occupational Therapy Using Ayres Sensory Integration: A Systematic Review. The American Journal of Occupational Therapy, 72(1), 1-10. https://doi.org/10.5014/ajot.2018.028431
Sielicka, E. (2023). Podstawa programowa jako szansa wspierania profilaktyki zachowań ryzykownych uczniów szkoły podstawowej w świetle koncepcji resilience. Studia Pedagogica Ignatiana, 26(2), 67-85. https://doi.org/10.12775/SPI.2023.2.003
Stevenson, R.A., Sarko, D.K., Nidiffer, A.R, Ghose, D., Krueger Fister, J., Altieri N.A., Siemann, J.K., James, T.W., Wallace, M.T. (2014). Identifying and quantifying multisensory integration: A tutorial review. Brain Topography, 27(6), 707-730. https://doi.org/10.1007/s10548-014-0365-7
Spychała-Wawrzyniak, M. (2023). Podejście konstruktywistyczne a rola nauczyciela w nauczaniu zdalnym języków obcych na przykładzie uczelni wyższej. Neofilolog, 61(1), 133-148. https://doi.org/10.14746/n.2023.61.1.8
Szmalec, J. (2019a). Efektywność terapii integracji sensorycznej w usprawnianiu rozwoju ruchowego i kształtowaniu gotowości szkolnej dzieci 5-6-letnich. Difin
Szmalec, J. (2019b). Sensory Integration Dysfunction in Children with Learning Difficulties. Prima Educatione, 3, 121-129. https://doi.org/10.17951/pe.2019.3.121-129
Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania. Wydawnictwo ORE.
Wendland, M. (2011). Konstruktywizm komunikacyjny. Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Wieczór, E., Szmalec, J. (2019). Wstęp. W: E. Wieczór, G. Brzuzy, J. Szmalec (red.), Sensoryka i motoryka w rozwoju dziecka i uczeniu się w aspekcie terapii integracji sensorycznej (s. 7-10). Difin.
Zatorska, M. (2014). Drogowskazy wielointeligentnej edukacji. Program edukacji wczesnoszkolnej. Wydawnictwo ORE.
Zaremba, L. (2024). Jak promować jakość w edukacji włączającej. Wydawnictwo ORE.
Żądło, J. (2011). Indywidualizacja w edukacji wczesnoszkolnej. W: I. Adamek, Z. Zbróg (red.), Dziecko-uczeń a wczesna edukacja (s. 31-44). Wydawnictwo Libron - Filip Lohner.
Żylińska, M. (2013). Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.