Main Article Content
Abstract
The contemporary methodology of social sciences features several theoretical and methodological paradigms. In consequence, there is no single commonly accepted model of research, or universal criteria of its evaluation. Thus, if adepts of science do not want to blindly copy randomly selected technical solutions, they should make an effort to work on their own theoretical and methodological awareness. This paper is aimed at the development of such awareness, and rather than dealing with specific methods, it is methodological in nature and addressed to readers who have already acquired their first research experience.
The paper focuses on the role of interviewing in the research process: interviewing can be regarded as a research technique or as a research method, and its role is different depending of the manner in which the research process is conceptualised. As a technique, interviewing is a means of acquiring empirical material, and its content and form are governed by a pre-determined subject matter and purpose (ontic-epistemic perspective). As a method, it co-organises the entire research process. As part of this conceptual setup, at the start of the research both the subject matter and the method are undefined and are then developed in mutual interaction, taking into account premises derived from selected theoretical standpoints (ontological-epistemological perspective). To visualise the process of mutual interrelation between the subject matter and the method, the history of the development of the narrative-biographical interview method by Fritz Schütze is recalled.
Differentiating the role of interviewing within a differently conceptualised research process indicates a paradigmatic shift – and thus a discontinuity of knowledge. However, the author also considers interviewing from yet another angle, asking about the relationship between the response to a question (or a response evoked in other way) and judgements about the subject matter under investigation. This is an important topic in both interviewing as a technique and as a method. Pointing out the aspectual nature of the presentation of problems, and signalling the limited nature of each presentation, serves to discourage easy abandonment and encourage reflection on the dissimilarity criteria.
Keywords
Article Details
Copyright (c) 2022 INSTED: Interdisciplinary Studies in Education &Society

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- Cervinkowa H. & Gołębniak B. D. (red.) (2010). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
- Dieckman, A. (1995). Empirische Sozialforschung. Grundlagen, Methoden, Anwendungen. Rowohlt Taschenbuch Verlag.
- Friebertshäuse, B. (1997). Interviewtechniken - ein Überblick. W B. Friebertshäuse, & Prengel A. (red.). Handbuch qualitative Forschungsmethoden in der Erziehungswissenschaft (s. 371-395). Juventa.
- Fontana, A. & Frey, J. H. (2009). Wywiad. Od neutralności do politycznego zaangażowania. W N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (red.). Metody badań jakościowych (s. 81 -128). T. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Flick U. (2002). Qualitative Sozialforschung. Eine Einfürung. Rowohlt Taschenbuch Verlag.
- Garz, D., Kraimer K. & Riemann G. (red.) (2019). Im Gespräch mit Ulrich Oevermann und Fritz Schütze. Einblicke in die biographischen Voraussetzungen, die Entstehungsgeschichte und die Gestalt rekonstruktiver Forschungsansätze. Barbara Budrich Verlag.
- Glinka, H.-J. (1998). Das narrrative Interview. Eine Einfürung für Sozialpädagogen. Juventa.
- Gulczyńska A. & Granosik M. (2014) Empowerment w pracy socjalnej: praktyka i badania partycypacyjne. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
- Kaufmann, J.-C. (2010). Wywiad rozumiejący. Oficyna Naukowa.
- Kaźmierska, K. (2004). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. Przegląd Socjologiczny, 1, 71-94.
- Kos, E. (2018). Doświadczenia biograficzne kobiet odnoszących sukcesy zawodowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Kvale, S. (2010). Prowadzenie wywiadów. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Lutyński, J. ( 2000). Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódzkie Towarzystwo Naukowe
- Lutyński, J. (1983). Pytanie jako podstawa wzajemnego komunikowania w wywiadzie kwestionariuszowym. W K. Lutyńska, & A.P. Wejland (red.). Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne (s. 65-109). Ossolineum
- Lutyńska, K. (1984). Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego. Ossolineum
- Malewski, M. (2017). Badania jakościowe w naukach społecznych. O potrzebie metodologicznej wyobraźni. Teraźniejszość Człowiek Edukacja, 4(80), 105 – 120.
- Piekarski, J. (2010). Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, & K. J. Szmidt (red.) Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice (s. 151- 173). Impuls.
- Przybyłowska, I. (1983). Rodzaje wywiadów kwestionariuszowych. W K. Lutyńska, A.P. Wejland (red.) Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne (s. 44- 49). Ossolineum.
- Rubacha, K. (2010). Prawidłowości i/lub kontekst jako kryteria tworzenia wiedzy pedagogicznej. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, & K. J. Szmidt (red.) Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice (s. 55-62). Impuls.
- Schell, R., P. Hill, & E. Esser (1995). Methoden der empirischen Sozialforschung. Oldenbourg Verlag
- Schütze, F. (2012.) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. W K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii (s. 141 – 278). Nomos.
- Urbaniak-Zając, D. (1999). Wywiad narracyjny na tle innych technik wywiadu. Edukacja, 4, 29-39.
- Urbaniak-Zając D. (2019). Od uniwersalności do partykularności metody badawczej. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając & S. Pasikowski (red.) Krytyka metodologiczna w praktyce tworzenia wiedzy (s. 99 – 114). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Urbaniak-Zając, D., & Kos, E. (2013). Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Urbaniak-Zając, D., & Piekarski J. (red.) (2015). Akademickie kształcenie pedagogów w procesie zmiany. Impuls.
References
Cervinkowa H. & Gołębniak B. D. (red.) (2010). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Dieckman, A. (1995). Empirische Sozialforschung. Grundlagen, Methoden, Anwendungen. Rowohlt Taschenbuch Verlag.
Friebertshäuse, B. (1997). Interviewtechniken - ein Überblick. W B. Friebertshäuse, & Prengel A. (red.). Handbuch qualitative Forschungsmethoden in der Erziehungswissenschaft (s. 371-395). Juventa.
Fontana, A. & Frey, J. H. (2009). Wywiad. Od neutralności do politycznego zaangażowania. W N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (red.). Metody badań jakościowych (s. 81 -128). T. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Flick U. (2002). Qualitative Sozialforschung. Eine Einfürung. Rowohlt Taschenbuch Verlag.
Garz, D., Kraimer K. & Riemann G. (red.) (2019). Im Gespräch mit Ulrich Oevermann und Fritz Schütze. Einblicke in die biographischen Voraussetzungen, die Entstehungsgeschichte und die Gestalt rekonstruktiver Forschungsansätze. Barbara Budrich Verlag.
Glinka, H.-J. (1998). Das narrrative Interview. Eine Einfürung für Sozialpädagogen. Juventa.
Gulczyńska A. & Granosik M. (2014) Empowerment w pracy socjalnej: praktyka i badania partycypacyjne. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Kaufmann, J.-C. (2010). Wywiad rozumiejący. Oficyna Naukowa.
Kaźmierska, K. (2004). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. Przegląd Socjologiczny, 1, 71-94.
Kos, E. (2018). Doświadczenia biograficzne kobiet odnoszących sukcesy zawodowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kvale, S. (2010). Prowadzenie wywiadów. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lutyński, J. ( 2000). Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Lutyński, J. (1983). Pytanie jako podstawa wzajemnego komunikowania w wywiadzie kwestionariuszowym. W K. Lutyńska, & A.P. Wejland (red.). Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne (s. 65-109). Ossolineum
Lutyńska, K. (1984). Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego. Ossolineum
Malewski, M. (2017). Badania jakościowe w naukach społecznych. O potrzebie metodologicznej wyobraźni. Teraźniejszość Człowiek Edukacja, 4(80), 105 – 120.
Piekarski, J. (2010). Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, & K. J. Szmidt (red.) Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice (s. 151- 173). Impuls.
Przybyłowska, I. (1983). Rodzaje wywiadów kwestionariuszowych. W K. Lutyńska, A.P. Wejland (red.) Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne (s. 44- 49). Ossolineum.
Rubacha, K. (2010). Prawidłowości i/lub kontekst jako kryteria tworzenia wiedzy pedagogicznej. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, & K. J. Szmidt (red.) Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice (s. 55-62). Impuls.
Schell, R., P. Hill, & E. Esser (1995). Methoden der empirischen Sozialforschung. Oldenbourg Verlag
Schütze, F. (2012.) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. W K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii (s. 141 – 278). Nomos.
Urbaniak-Zając, D. (1999). Wywiad narracyjny na tle innych technik wywiadu. Edukacja, 4, 29-39.
Urbaniak-Zając D. (2019). Od uniwersalności do partykularności metody badawczej. W J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając & S. Pasikowski (red.) Krytyka metodologiczna w praktyce tworzenia wiedzy (s. 99 – 114). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Urbaniak-Zając, D., & Kos, E. (2013). Badania jakościowe w pedagogice. Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urbaniak-Zając, D., & Piekarski J. (red.) (2015). Akademickie kształcenie pedagogów w procesie zmiany. Impuls.