Main Article Content
Abstract
In the following article, one can find a diagnosis of convictions about democracy and the adaptation to the present political situation. The research was conducted among students of the Bialystok universities three times in years: 2003 (325 respondents), 2008 (379 respondents) and 2013 (368 respondents). An attempt was made to establish if (1) the approval of the democratic system, and (2) the sense of adaptation to the political system understood as the feeling of political capacity and identification with government policy (as opposed to the sense of political alienation) increased over time. The most positive attitude to the democracy and the adaptation to the political system (high political capacity and high identification with government policy) were observed in the year 2008. Contrary to the expectations ? a relatively higher percentage of students approved authoritarian government and were politically alienated in year 2013 in comparison to year 2008.
Keywords
Article Details
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- Bar-Tal D., 1990, Group beliefs. A conception for analyzing group structure, processes, and behavior, Springer-Verlag, Inc., New York.
- Bartkowski J., 2002, Polityka w życiu Polaków. Zmiany w okresie 1990–1999, [w:] A. Jasińska-Kania, M. Marody (red.), Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- Bodio T., 1987, Świadomość a zachowania polityczne, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
- Bodio T., 2003, Psychologiczne uwarunkowania transformacji ustrojowej, [w:] K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
- Bronowicka A., 2005, Alienacja polityczna społeczna jako wyznacznik zachowań wyborczych młodzieży, [w:] A. Bronowicka (red.), Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
- Bronowicka A., 2007, Alienacja polityczna i poczucie zagrożenia a dynamika akceptacji rządów silnej ręki w okresie transformacji systemowej, [w:] J. Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych, Eneteia, Warszawa.
- Borowicz R., Szafraniec K., Krzymieniewska I.G., 1991, Młodzi dorośli. Paradoksy socjalizacji i rozwoju, IRWIR PAN, Warszawa.
- Budzyńska E., 2008, Podzielane czy dzielące? Wartości społeczeństwa polskiego, [w:] J. Mariański, L. Smyczek (red.), Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo WAM, Kraków.
- Chomsky N., 2004, Globalna dominacja, Dziś, nr 9.
- Citrin J., 1977, Political alienation as a social indicator: Attitudes and action, Social Indicators Research, Vol. 4.
- Cox H., 1980, The motivation and political alienation of older Americans, Int. J. Aging, Hum. Dev., Vol. 11.
- Czerniawska M., 2010, Zmiany wartości i postaw młodzieży w okresie przeobrażeń ustrojowych – kolektywizm versus indywidualizm. Studium interdyscyplinarne, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
- Czerniawska M., 2011, Czy coraz lepiej jest nam w demokracji? – analiza porównawcza przekonań studentów z 2003 i 2008 roku, [w:]: Z. Tomczonek, J. Prystrom (red.), Gospodarka i społeczeństwo wobec wyzwań XXI wieku, Difin, Warszawa.
- Czerwińska-Jakimiuk E., 2012, Poczucie alienacji u młodzieży a jego osobowościowe i społeczne korelaty, Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna, t. 13.
- Dahl R.A., 2000, O demokracji, Znak, Kraków.
- Feliksiak M., 2016, Komunikat z badań nr 17/2016. Opinie na temat demokracji www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_017_16 (dostęp: 14.11.2016).
- Finifter A.W., 1970, Dimensions of Political Alienation, The American Political Science Review, Vol. 64.
- Głowacki M., 1992, Zmiany w Polsce i ich społeczny odbiór, Serwis Informacyjny, CBOS, nr 8.
- Gwiazda A., 2001, Paradoks demokracji, Przegląd Politologiczny, nr 1–2.
- Kapsa I., Rogowski W. (red.), 2014, Demokracja w obliczach kryzysu, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
- Krastew I., 2015, Demokracja: przepraszamy za usterki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
- Klebaniuk J., 2013, Polacy uważają, że nie mają wpływu na sprawy publiczne http://lewica.pl/index.php?id=28518 (dostęp: 14.11.2016).
- Kmiecik-Baran K., 1995, Poczucie alienacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
- Korzeniowski K., 1991, Poczucie podmiotowości-alienacji politycznej, Wydawnictwo Nakom, Poznań.
- Korzeniowski K., 1993, Orientacja demokratyczna vs autorytarna w społeczeństwie polskim, [w:] J. Reykowski (red.), Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Korzeniowski K., 1995, Alienacja polityczna a demokracja. Analiza psychologiczna, [w:] J. Reykowski (red.), Potoczne wyobrażenia o demokracji. Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Korzeniowski K., 1999, Między rewolucją a normalnością. Rzecz o alienacji politycznej na przełomie dekad, [w:] B. Wojciszke, M. Jarymowicz (red.), Psychologia rozumienia zjawisk społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź.
- Korzeniowski K., 2002, Psychospołeczne uwarunkowania zachowań wyborczych, [w:] K. Skarżyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
- Korzeniowski K., 2004, Transformacja systemu a zmiana mentalności społeczno-politycznej. O dialektyce adaptacji, [w:] T. Maruszewski (red.), Kolokwia Psychologiczne. Adaptacja do zmian, t. 12, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Kwieciński Z., 1990, Pedagogika i edukacja wobec wyzwania kryzysu i gwałtownej zmiany społecznej, [w:] Z. Kwieciński i L. Witkowski (red.), Ku pedagogice pogranicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Margis C., 2016, O demokracji, pamięci i Europie Środkowej, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
- Midler D., 2010, Partycypacja polityczna a legitymizacja systemu politycznego, Studia Politologiczne, t. 18.
- Nussbaum M.C., 2016, Nie dla zysku: dlaczego demokracja potrzebuje humanistów, Fundacja Kultura Liberalna, Warszawa.
- Olsen M.E., 1969, Two Categories of Political Alienation, Social Forces, Vol. 47.
- Ossowski S. (red.), 2015, Kryzys liberalnej demokracji w Europie i próby jego zażegnania, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Podgórski R., 2011, Alienacja jako zjawisko socjologiczne, www.opoka.org.pl/biblioteka/F/FA/rp_antropolog3.html (dostęp: 14.11.2016).
- Reber A.S., Reber E.S., 2005, Słownik psychologii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- Reykowski J., 1995, Subiektywne znaczenia pojęcia „demokracja” a ujmowanie rzeczywistości politycznej, [w:] J. Reykowski (red.), Potoczne wyobrażenia o demokracji. Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Rohan M.J., 2000, A rose by any name? The values construct, Personality and Social Psychology Review, Vol. 4.
- Saward M., 2005, Demokracja, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008.
- Schwartz D.C., 1973, Political Alienation and Political Behavior, Aldine Publishing Company, Chicago.
- Seeman M., 1959, On the meaning of alienation, American Sociological Review, Vol. 24.
- Seeman M., 1972, Alienation and Engagement, [in:] A. Campbell and P. Converse (eds.), The Human Meaning of Social Change, Russell Sage, New York.
- Skarżyńska K., 2005, Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- Świda-Ziemba H., 1998, Wartości egzystencjonalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, ISNS UW, Warszawa.
- Turska-Kawa A., 2009, Psychologiczne aspekty społecznej akceptacji zmiany systemowej, [w:] R. Glajcar, W. Wojtasik (red.), Transformacja systemowa w Polsce 1989–2009, Wydawnictwo REMAR, Katowice.
- Turska-Kawa A., 2010, Psychologiczne uwarunkowania zachowań wyborczych, [w:] A. Turska-Kawa, W. Wojtasik (red.), Preferencje polityczne 2009. Postawy – identyfikacje – zachowania, Unikat 2, Katowice.
- Wood M.J., 2014, Political Alienation in American Society, UVM Honors College Senior Theses, Paper 38, http://scholarworks.uvm.edu/hcoltheses (dostęp: 11.12.2016).
References
Bar-Tal D., 1990, Group beliefs. A conception for analyzing group structure, processes, and behavior, Springer-Verlag, Inc., New York.
Bartkowski J., 2002, Polityka w życiu Polaków. Zmiany w okresie 1990–1999, [w:] A. Jasińska-Kania, M. Marody (red.), Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Bodio T., 1987, Świadomość a zachowania polityczne, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Bodio T., 2003, Psychologiczne uwarunkowania transformacji ustrojowej, [w:] K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
Bronowicka A., 2005, Alienacja polityczna społeczna jako wyznacznik zachowań wyborczych młodzieży, [w:] A. Bronowicka (red.), Wyzwania i zagrożenia demokracji w Polsce w obliczu wyborów 2005, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Bronowicka A., 2007, Alienacja polityczna i poczucie zagrożenia a dynamika akceptacji rządów silnej ręki w okresie transformacji systemowej, [w:] J. Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych, Eneteia, Warszawa.
Borowicz R., Szafraniec K., Krzymieniewska I.G., 1991, Młodzi dorośli. Paradoksy socjalizacji i rozwoju, IRWIR PAN, Warszawa.
Budzyńska E., 2008, Podzielane czy dzielące? Wartości społeczeństwa polskiego, [w:] J. Mariański, L. Smyczek (red.), Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Chomsky N., 2004, Globalna dominacja, Dziś, nr 9.
Citrin J., 1977, Political alienation as a social indicator: Attitudes and action, Social Indicators Research, Vol. 4.
Cox H., 1980, The motivation and political alienation of older Americans, Int. J. Aging, Hum. Dev., Vol. 11.
Czerniawska M., 2010, Zmiany wartości i postaw młodzieży w okresie przeobrażeń ustrojowych – kolektywizm versus indywidualizm. Studium interdyscyplinarne, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
Czerniawska M., 2011, Czy coraz lepiej jest nam w demokracji? – analiza porównawcza przekonań studentów z 2003 i 2008 roku, [w:]: Z. Tomczonek, J. Prystrom (red.), Gospodarka i społeczeństwo wobec wyzwań XXI wieku, Difin, Warszawa.
Czerwińska-Jakimiuk E., 2012, Poczucie alienacji u młodzieży a jego osobowościowe i społeczne korelaty, Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna, t. 13.
Dahl R.A., 2000, O demokracji, Znak, Kraków.
Feliksiak M., 2016, Komunikat z badań nr 17/2016. Opinie na temat demokracji www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_017_16 (dostęp: 14.11.2016).
Finifter A.W., 1970, Dimensions of Political Alienation, The American Political Science Review, Vol. 64.
Głowacki M., 1992, Zmiany w Polsce i ich społeczny odbiór, Serwis Informacyjny, CBOS, nr 8.
Gwiazda A., 2001, Paradoks demokracji, Przegląd Politologiczny, nr 1–2.
Kapsa I., Rogowski W. (red.), 2014, Demokracja w obliczach kryzysu, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Krastew I., 2015, Demokracja: przepraszamy za usterki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Klebaniuk J., 2013, Polacy uważają, że nie mają wpływu na sprawy publiczne http://lewica.pl/index.php?id=28518 (dostęp: 14.11.2016).
Kmiecik-Baran K., 1995, Poczucie alienacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Korzeniowski K., 1991, Poczucie podmiotowości-alienacji politycznej, Wydawnictwo Nakom, Poznań.
Korzeniowski K., 1993, Orientacja demokratyczna vs autorytarna w społeczeństwie polskim, [w:] J. Reykowski (red.), Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Korzeniowski K., 1995, Alienacja polityczna a demokracja. Analiza psychologiczna, [w:] J. Reykowski (red.), Potoczne wyobrażenia o demokracji. Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Korzeniowski K., 1999, Między rewolucją a normalnością. Rzecz o alienacji politycznej na przełomie dekad, [w:] B. Wojciszke, M. Jarymowicz (red.), Psychologia rozumienia zjawisk społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź.
Korzeniowski K., 2002, Psychospołeczne uwarunkowania zachowań wyborczych, [w:] K. Skarżyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Korzeniowski K., 2004, Transformacja systemu a zmiana mentalności społeczno-politycznej. O dialektyce adaptacji, [w:] T. Maruszewski (red.), Kolokwia Psychologiczne. Adaptacja do zmian, t. 12, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Kwieciński Z., 1990, Pedagogika i edukacja wobec wyzwania kryzysu i gwałtownej zmiany społecznej, [w:] Z. Kwieciński i L. Witkowski (red.), Ku pedagogice pogranicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Margis C., 2016, O demokracji, pamięci i Europie Środkowej, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Midler D., 2010, Partycypacja polityczna a legitymizacja systemu politycznego, Studia Politologiczne, t. 18.
Nussbaum M.C., 2016, Nie dla zysku: dlaczego demokracja potrzebuje humanistów, Fundacja Kultura Liberalna, Warszawa.
Olsen M.E., 1969, Two Categories of Political Alienation, Social Forces, Vol. 47.
Ossowski S. (red.), 2015, Kryzys liberalnej demokracji w Europie i próby jego zażegnania, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Podgórski R., 2011, Alienacja jako zjawisko socjologiczne, www.opoka.org.pl/biblioteka/F/FA/rp_antropolog3.html (dostęp: 14.11.2016).
Reber A.S., Reber E.S., 2005, Słownik psychologii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Reykowski J., 1995, Subiektywne znaczenia pojęcia „demokracja” a ujmowanie rzeczywistości politycznej, [w:] J. Reykowski (red.), Potoczne wyobrażenia o demokracji. Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Rohan M.J., 2000, A rose by any name? The values construct, Personality and Social Psychology Review, Vol. 4.
Saward M., 2005, Demokracja, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008.
Schwartz D.C., 1973, Political Alienation and Political Behavior, Aldine Publishing Company, Chicago.
Seeman M., 1959, On the meaning of alienation, American Sociological Review, Vol. 24.
Seeman M., 1972, Alienation and Engagement, [in:] A. Campbell and P. Converse (eds.), The Human Meaning of Social Change, Russell Sage, New York.
Skarżyńska K., 2005, Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Świda-Ziemba H., 1998, Wartości egzystencjonalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych, ISNS UW, Warszawa.
Turska-Kawa A., 2009, Psychologiczne aspekty społecznej akceptacji zmiany systemowej, [w:] R. Glajcar, W. Wojtasik (red.), Transformacja systemowa w Polsce 1989–2009, Wydawnictwo REMAR, Katowice.
Turska-Kawa A., 2010, Psychologiczne uwarunkowania zachowań wyborczych, [w:] A. Turska-Kawa, W. Wojtasik (red.), Preferencje polityczne 2009. Postawy – identyfikacje – zachowania, Unikat 2, Katowice.
Wood M.J., 2014, Political Alienation in American Society, UVM Honors College Senior Theses, Paper 38, http://scholarworks.uvm.edu/hcoltheses (dostęp: 11.12.2016).