Main Article Content
Abstract
The text is an attempt to develop a non-anthropocentric pedagogy of things, under which a thesis is put up on the necessity of thinking over the education implied by the anthropocentric way of thinking about what is social. By the means of references to posthumanism, social studies on science and technology and, in particular, to the theory of an actor-network, a way of thinking about the ontology of the educational was proposed, allowing to appreciate the relativity, complexity and hybridity of actors inscribed in the most basic level of (not only) educational existence.
Keywords
Article Details
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- Aberth J., 2012, Spektakle masowej śmierci. Plagi, zarazy, epidemie, przeł. L. Karnas, Świat Książki, Warszawa.
- Abriszewski K., 2012, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora- sieci Bruno Latoura, UNIVERSITAS, Kraków.
- Abriszewski K., 2013, Kulturowe funkcje filozofowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Bakke M., 2012, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- Baratay É., 2014, Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
- Barański J., 2007, Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Bińczyk E., 2007, Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków.
- Böhme H., 2012, Fetyszyzm i kultura, przeł. M. Falkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Braidotti R., 2014, Po człowieku, przeł. J. Bednarek, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa.
- Braudel F., 1999, Historia i trwanie, przeł. B. Geremek, Czytelnik, Warszawa.
- Brown K., 2016, Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne, przeł. T. Biedroń, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
- Chutorański M., 2013, Krajowe Ramy Wysokiego Performansu?, Studia Pedagogiczne, LXVI.
- Chutorański M., 2015, Urządzenie (edukacyjne): sieci, dyskursy, ludzie, nie-ludzie, Teraźniejszość– Człowiek – Edukacja, nr 4 (72).
- Chutorański M., 2016, Nie(tylko)ludzka pedagogika?, [w:] Ryzyko jako warunek rozwoju. Transformatywne aspekty hermeneutyki edukacji, K. Węc, A. Wierciński (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Chutorański M., Makowska A., 2016, Pedagogika rzeczy nie(tylko)konsumowanych, Parezja, nr 1 (5).
- Clark D., 2011, Zarazki, geny a cywilizacja. Jak epidemie ukształtowały świat w którym żyjemy, przeł. D. Olesiejuk, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice.
- Diamond J., 2012, Strzelby, zarazki, maszyny. Losy ludzkich społeczeństw, przeł. M. Konarzewski, Pruszyński i S-ka, Warszawa.
- Domańska E., 2008, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, Kultura Współczesna, nr 3.
- Foltz R. C., 2010, Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię, przeł. A. Czarnecka, [w:] E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Hacking I., 2015, Konstrukcja społeczna „czego”?, przeł. E. Bińczyk, [w:] E. Bińczyk, A. Derra, J. Grygieńć (red.), Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Haraway D., 1998, Manifest Cyborga, przeł. E. Franus, Magazyn Sztuki, nr 17, http://magazynsztuki.eu/old/archiwum/post_modern/postmodern_9.htm (dostęp: 15.03.2016).
- Haraway D., 2008, When Species Meet, University of Minnesota Press, London, Minneapolis.
- Harman G., 2016, Książę sieci. Bruno Latour i metafizyka, przeł. G. Czemiel, M. Rychter, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa.
- Klein N., 2009, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, przeł. H. Jankowska i in., Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza S.A., Warszawa.
- Krajewski M., 2013, Są w życiu rzeczy… Szkice z socjologii przedmiotów, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa. Kultura Współczesna, nr 3.
- Lacapra D., 2010, Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, przeł. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Latour B., 1993, Pasteurization of France, przeł. A. Sheridan, J. Law, Harvard University Press, Cambrige–Massachusetts–London.
- Latour B., 2010, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, UNIVERSITAS, Kraków.
- Latour B., 2011, Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
- Latour R B., 2012, Klucz berliński albo jak robić słowa za pomocą rzeczy, przeł. M. Smoczyński, [w:] K. Gutfrański, A. Hendriks, I. Moreiry, A. Szyłak, L. Vergary (red.), Materialność, Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk.
- Law J., 2014, Uwagi na temat teorii aktora-sieci: wytwarzanie ładu, strategia i heterogeniczność, przeł. K. Abriszewski, [w:] E. Bińczyk, A. Derra (red.), Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna, 2011, A. Mica, P. Łuczeczko (red.), Wydawnictwo Orbis Exterior, Pszczółki.
- Mumford L., 2012, Mit maszyny, t. 1, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Mumford L., 2014, Mit maszyny. Pentagon władzy, t. 2, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Nowak A.W., 2013, Myśleć globalnie, badać lokalnie. Tyrania chwili, przemoc strukturalna nowoczesny system-świat, Przegląd Kulturoznawczy, nr 2(16).
- Nowak A.W., 2016, Wyobraźnia ontologiczna. Filozoficzna (re)konstrukcja fronetycznych nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- Olsen B., 2010, Kultura materialna po tekście, przeł. P. Stachura, [w:] E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Olsen B., 2013, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Schallcross, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
- Pickering A., 2014, Nowe ontologie, przeł. T.Sz. Markiewka, [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, 2008, J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa (red.), Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
- Sulikowski A., 2013, Posthumanizm a prawoznawstwo, Uniwersytet Opolski, Opole.
- Waal F. DE, 2016, Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?, przeł. Ł. Lamża, Copernicus Center Press, Kraków.
- Welzer H., 2010, Wojny klimatyczne. Za co będziemy zabijać w XXI wieku?, przeł. M. Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.
- Wolfe C., 2010, What is Posthumanism?, University of Minnesota Press, Minneapolis–London.
References
Aberth J., 2012, Spektakle masowej śmierci. Plagi, zarazy, epidemie, przeł. L. Karnas, Świat Książki, Warszawa.
Abriszewski K., 2012, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora- sieci Bruno Latoura, UNIVERSITAS, Kraków.
Abriszewski K., 2013, Kulturowe funkcje filozofowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Bakke M., 2012, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Baratay É., 2014, Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Barański J., 2007, Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bińczyk E., 2007, Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków.
Böhme H., 2012, Fetyszyzm i kultura, przeł. M. Falkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Braidotti R., 2014, Po człowieku, przeł. J. Bednarek, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa.
Braudel F., 1999, Historia i trwanie, przeł. B. Geremek, Czytelnik, Warszawa.
Brown K., 2016, Plutopia. Atomowe miasta i nieznane katastrofy nuklearne, przeł. T. Biedroń, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Chutorański M., 2013, Krajowe Ramy Wysokiego Performansu?, Studia Pedagogiczne, LXVI.
Chutorański M., 2015, Urządzenie (edukacyjne): sieci, dyskursy, ludzie, nie-ludzie, Teraźniejszość– Człowiek – Edukacja, nr 4 (72).
Chutorański M., 2016, Nie(tylko)ludzka pedagogika?, [w:] Ryzyko jako warunek rozwoju. Transformatywne aspekty hermeneutyki edukacji, K. Węc, A. Wierciński (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Chutorański M., Makowska A., 2016, Pedagogika rzeczy nie(tylko)konsumowanych, Parezja, nr 1 (5).
Clark D., 2011, Zarazki, geny a cywilizacja. Jak epidemie ukształtowały świat w którym żyjemy, przeł. D. Olesiejuk, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice.
Diamond J., 2012, Strzelby, zarazki, maszyny. Losy ludzkich społeczeństw, przeł. M. Konarzewski, Pruszyński i S-ka, Warszawa.
Domańska E., 2008, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, Kultura Współczesna, nr 3.
Foltz R. C., 2010, Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię, przeł. A. Czarnecka, [w:] E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Hacking I., 2015, Konstrukcja społeczna „czego”?, przeł. E. Bińczyk, [w:] E. Bińczyk, A. Derra, J. Grygieńć (red.), Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Haraway D., 1998, Manifest Cyborga, przeł. E. Franus, Magazyn Sztuki, nr 17, http://magazynsztuki.eu/old/archiwum/post_modern/postmodern_9.htm (dostęp: 15.03.2016).
Haraway D., 2008, When Species Meet, University of Minnesota Press, London, Minneapolis.
Harman G., 2016, Książę sieci. Bruno Latour i metafizyka, przeł. G. Czemiel, M. Rychter, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa.
Klein N., 2009, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, przeł. H. Jankowska i in., Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza S.A., Warszawa.
Krajewski M., 2013, Są w życiu rzeczy… Szkice z socjologii przedmiotów, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa. Kultura Współczesna, nr 3.
Lacapra D., 2010, Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, przeł. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Latour B., 1993, Pasteurization of France, przeł. A. Sheridan, J. Law, Harvard University Press, Cambrige–Massachusetts–London.
Latour B., 2010, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. A. Derra, K. Abriszewski, UNIVERSITAS, Kraków.
Latour B., 2011, Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Latour R B., 2012, Klucz berliński albo jak robić słowa za pomocą rzeczy, przeł. M. Smoczyński, [w:] K. Gutfrański, A. Hendriks, I. Moreiry, A. Szyłak, L. Vergary (red.), Materialność, Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk.
Law J., 2014, Uwagi na temat teorii aktora-sieci: wytwarzanie ładu, strategia i heterogeniczność, przeł. K. Abriszewski, [w:] E. Bińczyk, A. Derra (red.), Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna, 2011, A. Mica, P. Łuczeczko (red.), Wydawnictwo Orbis Exterior, Pszczółki.
Mumford L., 2012, Mit maszyny, t. 1, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mumford L., 2014, Mit maszyny. Pentagon władzy, t. 2, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Nowak A.W., 2013, Myśleć globalnie, badać lokalnie. Tyrania chwili, przemoc strukturalna nowoczesny system-świat, Przegląd Kulturoznawczy, nr 2(16).
Nowak A.W., 2016, Wyobraźnia ontologiczna. Filozoficzna (re)konstrukcja fronetycznych nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Olsen B., 2010, Kultura materialna po tekście, przeł. P. Stachura, [w:] E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Olsen B., 2013, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Schallcross, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Pickering A., 2014, Nowe ontologie, przeł. T.Sz. Markiewka, [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, 2008, J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa (red.), Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
Sulikowski A., 2013, Posthumanizm a prawoznawstwo, Uniwersytet Opolski, Opole.
Waal F. DE, 2016, Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?, przeł. Ł. Lamża, Copernicus Center Press, Kraków.
Welzer H., 2010, Wojny klimatyczne. Za co będziemy zabijać w XXI wieku?, przeł. M. Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.
Wolfe C., 2010, What is Posthumanism?, University of Minnesota Press, Minneapolis–London.