Main Article Content
Abstract
The presented article touches the problems of the functioning of groups and people recognised as ?different? in the modern society. They refer to people threatened with social exclusion. What was sought in the article were the internal conditions of acculturation in the society, as well as those connected with own experience. Theoretical considerations as well as the conclusions were based on M. Benett?s concept (1986), which shows the key processes and defines skills which are necessary for the acculturation. The research material was collected under the execution of the project of Propagating Active Integration through the District Centres of Family Aid. The examined group consisted of 481 people. The proper examined group (N = 321) were the project?s beneficiaries and 160 people constituted the control group. The differences between the groups before the project and the changes that resulted from the conducted programme regarding self-knowledge and social knowledge were investigated. The research results showed the differences between the groups and the effects of the training in the area of self-evaluation, self-control and the evaluation of the meaning of events. Conclusions and recommendations indicate stages of impact, which can help shift the people from the groups existing ?nearby? into those existing ?in?. The outcomes indicate the necessity of engaging various forms of impact, which enable the identity development as a person and as a group as well as those that will enable the majority to function in a group.
Keywords
Article Details
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- ARONSON E., WILSON T.D, AKERT R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
- BAŃKA A., 2005, Otwartość na nowe doświadczenia życiowe : podstawy teoretyczne oraz struktura czynnikowa Skali Otwartości na Karierę Międzynarodową, Instytut Rozwoju Kariery, Warszawa.
- BAUMAN Z., 1990, Paradoxes of Assimilation, Transaction Publishers, New Brunswick.
- BENNETT M.J., 1986, A developmental approach to training intercultural sensitivity, [in:] J. Martin (ed.), Special Issue on Intercultural Training, International Journal of Intercultural Relations, Vol. 10, No. 2.
- BERRY J.W., 1990, Psychology of acculturation, [in:] J.J. Berman (ed.), Nebraska Symposium on Motivation, 1989: Cross-cultural perspectives, Current theory and research in motivation, Vol. 37, University of Nebraska Press, Lincoln, NE, US.
- BERZONSKY M.D., 1993, A constructivist view of identity development: People as post-positivist selftheorists, [in:] J. Kroger (ed.), Discussions on ego identity, Erlbaum, Hillsdale, NJ.
- BOGARDUS E., 1925, Measuring Social Distance, Journal of Applied Sociology, 9.
- BOHM R., 2015, What makes people go to war? “Out- group hate” increases in defensive actions, [in:] B. Krahe (ed.), From Use – Inspired Basic Research to Applied social Psychology, UP FGSP, Potsdam.
- BOSKI P., 2009, Kulturowe ramy zachowań społecznych, Wydawnictwo Academica SWPS, Warszawa.
- BOSZKIEWICZ H., 1997, Rzetelność i trafność w nieklasycznych modelach testów studium metodologiczne, Wydawnictwo WSP, Bydgoszcz.
- BRONFENBRENNER U., 1976, Ekologia rozwoju człowieka – historia i perspektywy, Psychologia Wychowawcza, 5.
- BRZEZIŃSKA A., 2000, Społeczna psychologia rozwoju, Scholar, Warszawa.
- CIERPKA A., 2004, Narracje rodzinne w procesie kształtowania się tożsamości człowieka, [w:] E. Dryll, A. Cierpka (red), Narracja: Koncepcje i badania psychologiczne, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- CONWAY M.A., SINGER J.A., TAGINI A., 2004, The Self and Autobiographical Memory: Correspondence and Coherence, Social Cognition, 22, 5.
- CRICK N., ROSE A., 2000, Toward a Gender-balanced approach to the study of social-emotional development. Toward a Feminist Developmental Psychology, Routledge, New York, NY.
- CHROMIEC E., 2004, Dziecko wobec obcości kulturowej, GWP, Gdańsk.
- CZERWIŃSKA-JASIEWICZ M., 2005, The significance of knowledge and self-knowledge in decision making processes of adolescents and adults, The review of Polish Research. Polish Psychological Bulletin, Vol. 36, No. 3.
- DETTINGER S., HART G., 2007, The relationship between self-esteem and indirect aggression in the workplace, Journal of Psychiatry and Psychology, 1.
- ERIKSON E.H., 2004, Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, Poznań.
- FARNICKA M., 2011, Przemiany realizacji zadań rozwojowych ewolucja czy rewolucja?, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
- FARNICKA M., 2014, Future perspectives as a condition of positive adaptation of young adults after traumatic experience, Current Issues in Personality Psychology, 2, 3, DOI: 10.5114/cipp.2014.46232.
- FURNHAM A., BOCHNER S., 1986, Culture shock: Psychological reactions to unfamiliar environments, Methuen, London.
- FÜLÖP M., 2005, The development of social, economical, political identity among adolescents in the post-socialist countries of Europe, [in:] M. Fül.p, Ross (eds.), Growing up in Europe today: Developing identities among dolescents. Stoke-on-Trent. Trentham Books and Sterling, NY, USA.
- GANZEN W.A., RONGINSKA T., 1999, Sistemnoe opisanie potrebnostej celoveka, Vestnik Sankt-Peterburgskogo Universiteta, Filosofija, Politologija, Sociologija, Psichologija, Pravo, Mezdunarodnye otnosenija, 6, 4.
- GRZEGOŁOWSKA-KLARKOWSKA H., 2001, Samoobrona przez samooszukiwanie się, [w:] M. Kofta i T. Szustrowa, Złudzenia, które pozwalają żyć, PWN, Warszawa.
- GRZELAK J., WINIEWSKI M., 2011, Relacje miedzygrupowe. Faworyzacja i dyskryminacja z perspektywy wspolzaleznosci spolecznej, [w:] M. Kofta, M. Bilewicz (red.), Wobec obcych: Zagrożenie psychologiczne a stosunki międzygrupowe, PWN, Warszawa.
- GRZYMAŁA-MOSZCZYŃSKA J., 2013, Dystans kulturowy a akulturacjakulturowa, [w:] B. Bosak-Herbst, M. Głogowska-Grajer, M. Kowalski (red.), Antropologiczne inspiracje, Wydawnictwo UW, Warszawa.
- HURRELMAN K., 1994, Struktura społeczna a rozwój osobowości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- JARYMOWICZ M., 2005, Tożsamość społeczna i osobista, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik Akademicki, tom 3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- JONAK J., 2013, Problemy językowe w II pokoleniu emigrantów, wykład wygłoszony w czasie XXII OKPR, Gdańsk.
- KOSIKOVA V., LIBERSKA H., 2014, The Problem of Minorities as a Subject of Intercultural Psychology, [in:] H. Liberska, M. Farnicka (eds.), Child of Many Worlds, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main–Wien.
- LIBERSKA H., 2004, Perspektywy temporalne młodzieży. Wybrane uwarunkowania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
- LINDQUIST K., BARRETT L.F., 2008, Constructing emotion: The experience of fear as a conceptual act, Psychological Science, 19.
- MASLOW A., 1986, W stronę psychologii istnienia, PAX, Warszawa.
- MATSUMOTO D., LUANG L., 2007, Psychologia międzykulturowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- MERTON R.K., 2002, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, Jerzy Wertenstein-Żuławski, Wyd II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- NIEMCZYŃSKI A., 1988, Procesy rozwojowe człowieka w pełnym cyklu życia indywidualnego, [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny w ciągu życia, PWN, Warszawa.
- PAGANI C., 2014, Violence as a complexity, [in:] C. Paganii, M. Farnicka, H. Liberska, J.M. Ramirez (eds.), Conflict and aggression: developmental and social conditions, Difin, Warszawa.
- PAGANI C., ROBUSTELLI F., 2010, Young People, multiculturalism amd developmental intervention for the development of empathy, International Social Science Journal, Vol. 200/201.
- PALSKA H., 2002, Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
- PIAGET J., 1981, Równoważenie struktur poznawczych, PWN, Warszawa.
- RAUT M., 2010, Narracja i tożsamość. Pytanie o „ja” jako problem etyczny i pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
- RONGIŃSKA T., 2012, Psychologiczne uwarunkowania poczucia sukcesu w pracy, Problemy Profesjologii, nr 2.
- ROSENBERG M., 1966, SES, http://www.practest.com.pl/files/SES_arkusz.pdf
- STRAŚ-ROMANOWSKA M., 1997, Kulturowe wyznaczniki rozwoju osobowości, [w:] J. Rostowski, T. Rostowska, I. Janicka (red.), Psychospołeczne Aspekty Rozwoju Człowieka, UŁ, Łódź.
- TARKOWSKA E., 2000, Styl życia biednych rodzin w przeszłości i w teraźniejszości: charakterystyka badania, [w:] E. Tarkowska (red.), Zrozumieć biednego, Typografika, Warszawa.
- TREMPAŁA J., 2000, Modele rozwoju psychicznego czas i zmiana, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
- TYSZKOWA M., 1988, Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia, [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój człowieka w ciągu życia, PWN, Warszawa.
- WITKOWSKI L., 1995, Ambiwalencja tożsamości z pogranicza kulturowego, [w:] M.M. Orlińska (red.), Edukacja a tożsamość etniczna, UMK, Toruń.
- WEBER M., 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- WEIGL B., FORMANOWICZ M., WINIEWSKI H.M., 2011, Związek etykiety Cygan, Rom, Rumun z postrzeganiem grupy etnicznej, [w:] B. Weigl, M. Różycka (red.), Romowie Zycie na pograniczu, Wydawnictwo SWPS, Warszawa.
- Ustawa Ministra Pracy I polityki Społecznej z dnia 13 czerwca 2003 r. z późn. zmianami, tekst ujednolicony z 21 kwietnia 2011 r., Dz. U., Warszawa.
- ZNANIECKI F., 1991, Rzeczywistość kulturowa, wyd. oryginalne 1919, przeł. J. Wocial, [w:] Pisma filozoficzne, t. II, red. Jerzy Wocial, PWN, Warszawa.
References
ARONSON E., WILSON T.D, AKERT R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
BAŃKA A., 2005, Otwartość na nowe doświadczenia życiowe : podstawy teoretyczne oraz struktura czynnikowa Skali Otwartości na Karierę Międzynarodową, Instytut Rozwoju Kariery, Warszawa.
BAUMAN Z., 1990, Paradoxes of Assimilation, Transaction Publishers, New Brunswick.
BENNETT M.J., 1986, A developmental approach to training intercultural sensitivity, [in:] J. Martin (ed.), Special Issue on Intercultural Training, International Journal of Intercultural Relations, Vol. 10, No. 2.
BERRY J.W., 1990, Psychology of acculturation, [in:] J.J. Berman (ed.), Nebraska Symposium on Motivation, 1989: Cross-cultural perspectives, Current theory and research in motivation, Vol. 37, University of Nebraska Press, Lincoln, NE, US.
BERZONSKY M.D., 1993, A constructivist view of identity development: People as post-positivist selftheorists, [in:] J. Kroger (ed.), Discussions on ego identity, Erlbaum, Hillsdale, NJ.
BOGARDUS E., 1925, Measuring Social Distance, Journal of Applied Sociology, 9.
BOHM R., 2015, What makes people go to war? “Out- group hate” increases in defensive actions, [in:] B. Krahe (ed.), From Use – Inspired Basic Research to Applied social Psychology, UP FGSP, Potsdam.
BOSKI P., 2009, Kulturowe ramy zachowań społecznych, Wydawnictwo Academica SWPS, Warszawa.
BOSZKIEWICZ H., 1997, Rzetelność i trafność w nieklasycznych modelach testów studium metodologiczne, Wydawnictwo WSP, Bydgoszcz.
BRONFENBRENNER U., 1976, Ekologia rozwoju człowieka – historia i perspektywy, Psychologia Wychowawcza, 5.
BRZEZIŃSKA A., 2000, Społeczna psychologia rozwoju, Scholar, Warszawa.
CIERPKA A., 2004, Narracje rodzinne w procesie kształtowania się tożsamości człowieka, [w:] E. Dryll, A. Cierpka (red), Narracja: Koncepcje i badania psychologiczne, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
CONWAY M.A., SINGER J.A., TAGINI A., 2004, The Self and Autobiographical Memory: Correspondence and Coherence, Social Cognition, 22, 5.
CRICK N., ROSE A., 2000, Toward a Gender-balanced approach to the study of social-emotional development. Toward a Feminist Developmental Psychology, Routledge, New York, NY.
CHROMIEC E., 2004, Dziecko wobec obcości kulturowej, GWP, Gdańsk.
CZERWIŃSKA-JASIEWICZ M., 2005, The significance of knowledge and self-knowledge in decision making processes of adolescents and adults, The review of Polish Research. Polish Psychological Bulletin, Vol. 36, No. 3.
DETTINGER S., HART G., 2007, The relationship between self-esteem and indirect aggression in the workplace, Journal of Psychiatry and Psychology, 1.
ERIKSON E.H., 2004, Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, Poznań.
FARNICKA M., 2011, Przemiany realizacji zadań rozwojowych ewolucja czy rewolucja?, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
FARNICKA M., 2014, Future perspectives as a condition of positive adaptation of young adults after traumatic experience, Current Issues in Personality Psychology, 2, 3, DOI: 10.5114/cipp.2014.46232.
FURNHAM A., BOCHNER S., 1986, Culture shock: Psychological reactions to unfamiliar environments, Methuen, London.
FÜLÖP M., 2005, The development of social, economical, political identity among adolescents in the post-socialist countries of Europe, [in:] M. Fül.p, Ross (eds.), Growing up in Europe today: Developing identities among dolescents. Stoke-on-Trent. Trentham Books and Sterling, NY, USA.
GANZEN W.A., RONGINSKA T., 1999, Sistemnoe opisanie potrebnostej celoveka, Vestnik Sankt-Peterburgskogo Universiteta, Filosofija, Politologija, Sociologija, Psichologija, Pravo, Mezdunarodnye otnosenija, 6, 4.
GRZEGOŁOWSKA-KLARKOWSKA H., 2001, Samoobrona przez samooszukiwanie się, [w:] M. Kofta i T. Szustrowa, Złudzenia, które pozwalają żyć, PWN, Warszawa.
GRZELAK J., WINIEWSKI M., 2011, Relacje miedzygrupowe. Faworyzacja i dyskryminacja z perspektywy wspolzaleznosci spolecznej, [w:] M. Kofta, M. Bilewicz (red.), Wobec obcych: Zagrożenie psychologiczne a stosunki międzygrupowe, PWN, Warszawa.
GRZYMAŁA-MOSZCZYŃSKA J., 2013, Dystans kulturowy a akulturacjakulturowa, [w:] B. Bosak-Herbst, M. Głogowska-Grajer, M. Kowalski (red.), Antropologiczne inspiracje, Wydawnictwo UW, Warszawa.
HURRELMAN K., 1994, Struktura społeczna a rozwój osobowości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
JARYMOWICZ M., 2005, Tożsamość społeczna i osobista, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik Akademicki, tom 3, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
JONAK J., 2013, Problemy językowe w II pokoleniu emigrantów, wykład wygłoszony w czasie XXII OKPR, Gdańsk.
KOSIKOVA V., LIBERSKA H., 2014, The Problem of Minorities as a Subject of Intercultural Psychology, [in:] H. Liberska, M. Farnicka (eds.), Child of Many Worlds, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main–Wien.
LIBERSKA H., 2004, Perspektywy temporalne młodzieży. Wybrane uwarunkowania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
LINDQUIST K., BARRETT L.F., 2008, Constructing emotion: The experience of fear as a conceptual act, Psychological Science, 19.
MASLOW A., 1986, W stronę psychologii istnienia, PAX, Warszawa.
MATSUMOTO D., LUANG L., 2007, Psychologia międzykulturowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
MERTON R.K., 2002, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, Jerzy Wertenstein-Żuławski, Wyd II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
NIEMCZYŃSKI A., 1988, Procesy rozwojowe człowieka w pełnym cyklu życia indywidualnego, [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny w ciągu życia, PWN, Warszawa.
PAGANI C., 2014, Violence as a complexity, [in:] C. Paganii, M. Farnicka, H. Liberska, J.M. Ramirez (eds.), Conflict and aggression: developmental and social conditions, Difin, Warszawa.
PAGANI C., ROBUSTELLI F., 2010, Young People, multiculturalism amd developmental intervention for the development of empathy, International Social Science Journal, Vol. 200/201.
PALSKA H., 2002, Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
PIAGET J., 1981, Równoważenie struktur poznawczych, PWN, Warszawa.
RAUT M., 2010, Narracja i tożsamość. Pytanie o „ja” jako problem etyczny i pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
RONGIŃSKA T., 2012, Psychologiczne uwarunkowania poczucia sukcesu w pracy, Problemy Profesjologii, nr 2.
ROSENBERG M., 1966, SES, http://www.practest.com.pl/files/SES_arkusz.pdf
STRAŚ-ROMANOWSKA M., 1997, Kulturowe wyznaczniki rozwoju osobowości, [w:] J. Rostowski, T. Rostowska, I. Janicka (red.), Psychospołeczne Aspekty Rozwoju Człowieka, UŁ, Łódź.
TARKOWSKA E., 2000, Styl życia biednych rodzin w przeszłości i w teraźniejszości: charakterystyka badania, [w:] E. Tarkowska (red.), Zrozumieć biednego, Typografika, Warszawa.
TREMPAŁA J., 2000, Modele rozwoju psychicznego czas i zmiana, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
TYSZKOWA M., 1988, Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia, [w:] M. Tyszkowa (red.), Rozwój człowieka w ciągu życia, PWN, Warszawa.
WITKOWSKI L., 1995, Ambiwalencja tożsamości z pogranicza kulturowego, [w:] M.M. Orlińska (red.), Edukacja a tożsamość etniczna, UMK, Toruń.
WEBER M., 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
WEIGL B., FORMANOWICZ M., WINIEWSKI H.M., 2011, Związek etykiety Cygan, Rom, Rumun z postrzeganiem grupy etnicznej, [w:] B. Weigl, M. Różycka (red.), Romowie Zycie na pograniczu, Wydawnictwo SWPS, Warszawa.
Ustawa Ministra Pracy I polityki Społecznej z dnia 13 czerwca 2003 r. z późn. zmianami, tekst ujednolicony z 21 kwietnia 2011 r., Dz. U., Warszawa.
ZNANIECKI F., 1991, Rzeczywistość kulturowa, wyd. oryginalne 1919, przeł. J. Wocial, [w:] Pisma filozoficzne, t. II, red. Jerzy Wocial, PWN, Warszawa.