Main Article Content
Abstract
The article addresses people's coping with social manipulation and, from this perspective, outlines the relevance of individuals' dispositional and situational factors. Dispositional factors, such as social intelligence, emotional intelligence, cognitive styles and creative thinking, promote constructive coping with social manipulation which unsettles people's mental balance. The damage that manipulation does to subjectivity causes stress, a sense of wrong and, consequently, the loss of dignity. The cited research findings show how people can use active and passive strategies in coping with manipulative behaviours.
Keywords
Article Details
Copyright (c) 2018 Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- Borkowski J., 2003, Podstawy psychologii społecznej, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
- Carv er C.s., Scheier M.f., Weintr aub J.K., 1989, Assessing coping strategies: A theoretically-based approach, Journal of Personality and Social Psychology, 56, 267–283.
- Ciechanowicz A., Jaworowska A., Matczak A., 2001, Kwestionariusz inteligencji emocjonalnej INTE N.S. Schutte, J.M. Malouffa, L.E. Hall, D J. Haggerty’ego, J.T. Cooper, C.J. Goldena, L. Dornheim, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
- Deutsch M., Coleman P., 2005, Rozwiązywanie konfliktów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Fiske A.P., 1992, The four elementary form of sociality: Framework for a unified theory of social relation, Psychological Review, 99, 689–723.
- Gamian-Wilk M., Zimoń-Dubowik B., 2008, Bierność jako strategia radzenia sobie z mobbingiem w miejscu pracy, [w]: A. Keplinger (red.), Bierność społeczna; studia interdyscyplinarne, Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, Warszawa, s. 315–329.
- Godlewska-Werner, D., 2011, Mobbing jako współczesny problem w miejscu pracy, [w]: E. Martynowicz (red.), Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- Goleman D., 1997, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań.
- Gruszecka E., 1999, Wzorce przeżywania poczucia krzywdy a sprawca krzywdy i wybaczenie, Czasopismo Psychologiczne, 5, 4, 355–367.
- Gruszecka E., 2003, Strategie radzenia sobie z krzywdą: rodzaje, uwarunkowania, efektywność, [w:]
- B. Wojciszke, Plopa, M. (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 227–251.
- Gruszecka E., 2006, Człowiek w obliczu krzywdy – zachowania ofiar, sprawców i obserwatorów, [w:] E. Martynowicz (red.), Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- Grzesiuk L., 2008, Mobbing w miejscu pracy – czynniki ryzyka i konsekwencje, [w:] J.M. Brzeziński, L. Cierpiałowska (red.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Haidt J., 2007, Szczęście. Od mądrości starożytnych po koncepcje współczesne, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Hirigoyen M.-F., 2003, Molestowanie w pracy, Wydawnictwo W drodze, Poznań.
- Hobf oll S.E., 2006, Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Jarymowicz M., 2008, Psychologiczne podstawy podmiotowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Kosslyn S., Rosenberg R., 2006, Psychologia. Mózg. Człowiek. Świat, Wydawnictwo Znak, Kraków.
- Kozielecki J., 1992, Twórczość i rozwiązywanie problemów, [w:] M. Materska, T. Tyszka (red.), Psychologia i poznanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Lazarus L., Folkman S., 1984, Stress, Appraisal and Doping, Springer, New York.
- Łukaszeski W., 1984, Szanse rozwoju osobowości, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.
- Maruszewski T., 2000, Pamięć autobiograficzna jako podstawa tworzenia doświadczenia indywidualnego, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 165–182.
- Matczak A., 1982, Rozwojowe i temperamentalne uwarunkowania refleksyjności-impulsywności, [w:] J. Strelau (red.), Regulacyjne funkcje temperamentu, Ossolineum, Wrocław, s. 121–140.
- Matczak A., 2000, Style poznawcze, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 761–782.
- Matczak A., 2001, Kwestionariusz kompetencji społecznych. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
- Nawr at R., 1989, Manipulacja społeczna. Przegląd technik i wybranych wyników badań, Przegląd Psychologiczny, 32, s. 125–154.
- Nęcka E., 2003, Inteligencja: geneza – struktura – funkcje, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Nęcka E., 2005, Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Nęcka E., Orzechowski, J., Słabosz, A., Szymura, B., 2005, Trening twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- Nosal C., 1990, Psychologiczne modele umysłu, PWN, Warszawa.
- Obuchowski K., 1985, Adaptacja twórcza, Książka i Wiedza, Warszawa.
- Reykowski J., 1999, Konflikty polityczne, [w:] K. Skarżyńska (red.), Psychologia polityczna, Zysk i S-ka, Poznań.
- Schaff er H., R., 2006, Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Schmidt K. J., 2008, Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
- Sędek G., 1991, Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady?, [w:] M. Kofta, T. Szustrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Sołowiej J., 1995, Środowiskowe uwarunkowania twórczości, [w:] L. Niebrzydowski (red.), Stymulatory rozwoju aktywności i osobowości twórczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Strelau J., 2002, Psychologia różnic indywidualnych. Seria: Wykłady z psychologii, t. 10, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- Strzałecki A., 1996, Styl twórczego zachowania: model ogólny i jego zastosowania. Studia z psychologii, t. 7, Wydawnictwa ATK, Warszawa.
- Thorndike R.l., Stein S.S., 1937, An evaluation of the attempts to measure social intelligence, Psychological Bulletin, 34(5), 275–285.
- Turska D., 1994, Dynamika postawy twórczej a typ kształcenia szkolnego młodzieży, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
- Wojciszke B., 2002, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
- Wojciszke B., 2003, Pogranicze psychologii osobowości i społecznej; samoocena jako cecha i jako motyw, [w:] B. Wojciszke, M. Plopa (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 15–47.
- Wojciszke B., Stajniak B., 2001, Psychologia godności. Zarys koncepcji teoretycznej, [w:] D. Doliński, B. Weigl (red.), Od myśli i uczuć do decyzji i działań, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
- Zimoń B., 2004, Dynamika utraty i restytucji godności. Próba podejścia empirycznego. Niepublikowana
- rozprawa doktorska, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
- Zimoń-Dubowik B., Cieśl ik A., 2010, Hierarchia w pracy zawodowej – kulturowe i psychologiczne aspekty relacji między przełożonym i podwładnym, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2 (50), s. 97–110.
References
Borkowski J., 2003, Podstawy psychologii społecznej, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
Carv er C.s., Scheier M.f., Weintr aub J.K., 1989, Assessing coping strategies: A theoretically-based approach, Journal of Personality and Social Psychology, 56, 267–283.
Ciechanowicz A., Jaworowska A., Matczak A., 2001, Kwestionariusz inteligencji emocjonalnej INTE N.S. Schutte, J.M. Malouffa, L.E. Hall, D J. Haggerty’ego, J.T. Cooper, C.J. Goldena, L. Dornheim, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
Deutsch M., Coleman P., 2005, Rozwiązywanie konfliktów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Fiske A.P., 1992, The four elementary form of sociality: Framework for a unified theory of social relation, Psychological Review, 99, 689–723.
Gamian-Wilk M., Zimoń-Dubowik B., 2008, Bierność jako strategia radzenia sobie z mobbingiem w miejscu pracy, [w]: A. Keplinger (red.), Bierność społeczna; studia interdyscyplinarne, Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, Warszawa, s. 315–329.
Godlewska-Werner, D., 2011, Mobbing jako współczesny problem w miejscu pracy, [w]: E. Martynowicz (red.), Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Goleman D., 1997, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań.
Gruszecka E., 1999, Wzorce przeżywania poczucia krzywdy a sprawca krzywdy i wybaczenie, Czasopismo Psychologiczne, 5, 4, 355–367.
Gruszecka E., 2003, Strategie radzenia sobie z krzywdą: rodzaje, uwarunkowania, efektywność, [w:]
B. Wojciszke, Plopa, M. (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 227–251.
Gruszecka E., 2006, Człowiek w obliczu krzywdy – zachowania ofiar, sprawców i obserwatorów, [w:] E. Martynowicz (red.), Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Grzesiuk L., 2008, Mobbing w miejscu pracy – czynniki ryzyka i konsekwencje, [w:] J.M. Brzeziński, L. Cierpiałowska (red.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Haidt J., 2007, Szczęście. Od mądrości starożytnych po koncepcje współczesne, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Hirigoyen M.-F., 2003, Molestowanie w pracy, Wydawnictwo W drodze, Poznań.
Hobf oll S.E., 2006, Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Jarymowicz M., 2008, Psychologiczne podstawy podmiotowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kosslyn S., Rosenberg R., 2006, Psychologia. Mózg. Człowiek. Świat, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Kozielecki J., 1992, Twórczość i rozwiązywanie problemów, [w:] M. Materska, T. Tyszka (red.), Psychologia i poznanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Lazarus L., Folkman S., 1984, Stress, Appraisal and Doping, Springer, New York.
Łukaszeski W., 1984, Szanse rozwoju osobowości, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.
Maruszewski T., 2000, Pamięć autobiograficzna jako podstawa tworzenia doświadczenia indywidualnego, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 165–182.
Matczak A., 1982, Rozwojowe i temperamentalne uwarunkowania refleksyjności-impulsywności, [w:] J. Strelau (red.), Regulacyjne funkcje temperamentu, Ossolineum, Wrocław, s. 121–140.
Matczak A., 2000, Style poznawcze, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 761–782.
Matczak A., 2001, Kwestionariusz kompetencji społecznych. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa.
Nawr at R., 1989, Manipulacja społeczna. Przegląd technik i wybranych wyników badań, Przegląd Psychologiczny, 32, s. 125–154.
Nęcka E., 2003, Inteligencja: geneza – struktura – funkcje, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Nęcka E., 2005, Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Nęcka E., Orzechowski, J., Słabosz, A., Szymura, B., 2005, Trening twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Nosal C., 1990, Psychologiczne modele umysłu, PWN, Warszawa.
Obuchowski K., 1985, Adaptacja twórcza, Książka i Wiedza, Warszawa.
Reykowski J., 1999, Konflikty polityczne, [w:] K. Skarżyńska (red.), Psychologia polityczna, Zysk i S-ka, Poznań.
Schaff er H., R., 2006, Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Schmidt K. J., 2008, Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
Sędek G., 1991, Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady?, [w:] M. Kofta, T. Szustrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sołowiej J., 1995, Środowiskowe uwarunkowania twórczości, [w:] L. Niebrzydowski (red.), Stymulatory rozwoju aktywności i osobowości twórczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Strelau J., 2002, Psychologia różnic indywidualnych. Seria: Wykłady z psychologii, t. 10, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Strzałecki A., 1996, Styl twórczego zachowania: model ogólny i jego zastosowania. Studia z psychologii, t. 7, Wydawnictwa ATK, Warszawa.
Thorndike R.l., Stein S.S., 1937, An evaluation of the attempts to measure social intelligence, Psychological Bulletin, 34(5), 275–285.
Turska D., 1994, Dynamika postawy twórczej a typ kształcenia szkolnego młodzieży, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Wojciszke B., 2002, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
Wojciszke B., 2003, Pogranicze psychologii osobowości i społecznej; samoocena jako cecha i jako motyw, [w:] B. Wojciszke, M. Plopa (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 15–47.
Wojciszke B., Stajniak B., 2001, Psychologia godności. Zarys koncepcji teoretycznej, [w:] D. Doliński, B. Weigl (red.), Od myśli i uczuć do decyzji i działań, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
Zimoń B., 2004, Dynamika utraty i restytucji godności. Próba podejścia empirycznego. Niepublikowana
rozprawa doktorska, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Zimoń-Dubowik B., Cieśl ik A., 2010, Hierarchia w pracy zawodowej – kulturowe i psychologiczne aspekty relacji między przełożonym i podwładnym, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2 (50), s. 97–110.