Main Article Content
Abstract
The following article focuses on the normativity of the rituals of resistance at school. It examines this issue from the perspective of two cultures which clash in the school environment ? the dominant culture (school culture) and subordinate culture (street culture). The rituals of resistance have diverse normativity, depending on whether they are tools for maintaining school hegemony or they are supposed to lead to a change in the current order. The article also discusses the typology of students? rituals of resistance which was developed as a result of comparing M. Czarepaniak-Walczak?s concept of emancipational rose and P. McLaren?s groups of the rituals existing in everyday school life.
Keywords
Article Details
TCE (INSTED) is an open access journal, which means that access to the full texts is free of charge. People using the journal may download publications, copy and print them, as well as post on their websites links to the full texts of the journal's publications. Texts can be used as long as readers do not exceed the licenses. Authors submitting manuscripts for publication obtain copyrights. Unless otherwise specified, published texts are available under the Creative Commons Attribution - Share Alike 4.0 International license.
References
- ALEXANDER B.C., 1997, Ritual and Current Studies of Ritual: Overview, [in:] S.D. Glazier (ed.), Anthropology of Religion. A Handbook, Greenwood Press, Westport–Connecticut–London.
- ARONOWITZ S., GIROUX H.A., 1985, Education Under Siege: Th e Conservative, Liberal and Radical Debate over Schooling, Bergin & Garvey, South Hadley, MA.
- BABICKA-WIRKUS A., 2014, Szkoła jako miejsce zniewolenia i/lub wyzwolenia ucznia, czyli o potencjale rytuałów oporu gimnazjalistów, [w:] E. Bilińska-Suchanek (red.), Opór w kulturze. Tradycja – Edukacja – Nowoczesność, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- BABICKA-WIRKUS A., 2015, Uczeń (nie) biega i (nie krzyczy). Rytuały oporu jako przejaw autoeskpresji młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- BILIŃSKA-SUCHANEK E., 2003, Opór wobec szkoły. Dorastanie w perspektywie paradygmatu oporu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- BLACKBURN S., 1996, The Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford University Press, Oxford, New York.
- BOCHEŃSKI J.M., 1990, Analiza autorytetu, [w:] J.M. Bocheński, Logika religii, tłum. S. Magala, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
- BOCHEŃSKI J.M., 1993, Co to jest autorytet?, [w:] J.M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, tłum. T. Baszniak i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- BOŻEK A., BOŻEK B., STELMACH J., 2013, Fenomen normatywności, Copernicus Center Press, Kraków.
- BOŻEK B., 2007, Rule-Following. From Imitation to the Normative Mind, Copernicus Center Press, Kraków.
- CZEREPANIAK-WALCZAK, M., 1994, Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
- CZEREPANIAK-WALCZAK M., 2006, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
- DEFLEM M., 2002, Rytuał, antystruktura i religia, czyli Victora Turnera procesualna analiza symboli, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, t. 56, nr 1/2.
- DIDIER J., 1992, Słownik filozofii, Wydawnictwo Książnica, Katowice.
- DUDZIKOWA M., 2004, Mit o szkole jako miejscu „wszechstronnego rozwoju” ucznia. Eseje etnopedagogiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- DZIEMIANOWICZ-BĄK A., 2010, Interesy konstytuujące nauczanie, [w:] M. Syska (red.), Komercjalizacja edukacji – konsekwencje i nowe zagrożenia, Wydawnictwo OMS im. F. Lassalle’a, Warszawa–Wrocław.
- FAITH K., 1994, Resistance: Lessons from Foucault and Feminism, [w:] H. L. Radtke, H. J. Stam (red.), Power/Gender. Social Relations in Theory and Practice, SAGE Publication, London, Thousand Oaks, New Delhi.
- FOUCAULT M., 2000, Historia seksualności, przeł. B. Banasik, T. Komendant, K. Matuszewski, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa.
- FREIRE P., GIROUX H.A., 2010, Edukacja, polityka i ideologia, [w:] H.A. Giroux, L. Witkowski (red.), Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- GIROUX H.A., 2001, Theory and Resistance in Education: Towards a Pedagogy for the Opposition Revised and Expanded Edition (Critical Studies in Education and Culture Series), Bergin & Garvey Paperback.
- HABERMAS J., 1999, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1, przeł. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- HABERMAS J., 2002, Teoria działania komunikacyjnego, t. 2, przeł. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- JASTRZĘBSKI M., 2009, Społeczeństwo obywatelskie a prawa człowieka, [w:] L. Koba, W. Wacławczyk (red.), Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
- KORSGAARD C.M., 1992, The Source of Normativity. The Tanner Lectures of Human Values, http://tannerlectures.utah.edu/_documents/a-to-z/k/korsgaard94.pdf
- MCKENZIE J., 2011, Performuj albo… Od dyscypliny do performansu, przeł. T. Kubikowski, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
- MCLAREN P., 1988, Schooling the Postmodern Body: Critical Pedagogy and the Politics of Enfleshment, Journal of Education, Vol. 170, No. 3.
- MCLAREN P., 1991, Rytualne wymiary oporu – błaznowanie i symboliczna inwersja, przeł. P. Kwieciński, [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- MCLAREN P., 1994, Edukacja jako system kulturowy, [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- MCLAREN P., 1999, Schooling as a Ritual Performance. Toward Political Economy of Educational Symbols and Gestures, Third Ed., Rowman & Littlefield Publishers, Inc., Lanham, Boulder, New York, Oxford.
- MCLAREN P., 2015a, Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej, przeł. A. Dziemianowicz-Bąk, J. Dzierzgowski, M. Starnawski, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
- MCLAREN P., 2015b, Pedagogy of insurrection. From resurrection to revolution, Peter Lang, New York, Bern, Frankfurt, Berlin, Brussels, Vienna, Oxford, Warsaw.
- MENDEL M., 2007, Społeczeństwo i rytuał. Heterotopia bezdomności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Normatywny, http://sjp.pwn.pl/slowniki/normatywno%C5%9B%C4%87.html
- RACHELS J., Subjectivism in Ethics, http://www.rci.rutgers.edu/~stich/104_Master_File/104_Readings/Rachels/Subjectivism%20in%20Ethics.pdf [dostęp: 28.11.2015].
- RAJEWSKI M., 2006, Badania rytuału w antropologii brytyjskiej, [w:] M. Filipiak, M. Rajewski (red.), Rytuał: przeszłość i teraźniejszość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
- ROTHENBUHLER E.W., 2003, Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej, przeł. J. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- SAINT-EXUPÉRY DE A., 2012, Twierdza, przeł. A. Olędzka-Frybesowa, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
- SCRUTON R., 2002, Słownik myśli politycznej, przeł. T. Bieroń, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
- SZUTTA A., 2011, Obywatelskie nieposłuszeństwo. Próba określenia pojęcia, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
- ŚLIWERSKI B., 2005, Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- TOURAINE A., 2007, Myśleć inaczej, przeł. M. Byliniak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
- TOURAINE A., 2010, Samotworzenie się społeczeństwa, przeł. A. Karpowicz, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
- TURNER V., 2006, Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, przeł. A. Szyjewski, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
- TURNER V., 2005, Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- WITKOWSKI L., 2009, Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
- WULF C. et al., 2010, Ritual and Identity; The staging and performing of rituals in the lives of young people, transl. A. Lagaay, E. Hamilton, The Tufnell Press, London.
References
ALEXANDER B.C., 1997, Ritual and Current Studies of Ritual: Overview, [in:] S.D. Glazier (ed.), Anthropology of Religion. A Handbook, Greenwood Press, Westport–Connecticut–London.
ARONOWITZ S., GIROUX H.A., 1985, Education Under Siege: Th e Conservative, Liberal and Radical Debate over Schooling, Bergin & Garvey, South Hadley, MA.
BABICKA-WIRKUS A., 2014, Szkoła jako miejsce zniewolenia i/lub wyzwolenia ucznia, czyli o potencjale rytuałów oporu gimnazjalistów, [w:] E. Bilińska-Suchanek (red.), Opór w kulturze. Tradycja – Edukacja – Nowoczesność, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
BABICKA-WIRKUS A., 2015, Uczeń (nie) biega i (nie krzyczy). Rytuały oporu jako przejaw autoeskpresji młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
BILIŃSKA-SUCHANEK E., 2003, Opór wobec szkoły. Dorastanie w perspektywie paradygmatu oporu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
BLACKBURN S., 1996, The Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford University Press, Oxford, New York.
BOCHEŃSKI J.M., 1990, Analiza autorytetu, [w:] J.M. Bocheński, Logika religii, tłum. S. Magala, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
BOCHEŃSKI J.M., 1993, Co to jest autorytet?, [w:] J.M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, tłum. T. Baszniak i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
BOŻEK A., BOŻEK B., STELMACH J., 2013, Fenomen normatywności, Copernicus Center Press, Kraków.
BOŻEK B., 2007, Rule-Following. From Imitation to the Normative Mind, Copernicus Center Press, Kraków.
CZEREPANIAK-WALCZAK, M., 1994, Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
CZEREPANIAK-WALCZAK M., 2006, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
DEFLEM M., 2002, Rytuał, antystruktura i religia, czyli Victora Turnera procesualna analiza symboli, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, t. 56, nr 1/2.
DIDIER J., 1992, Słownik filozofii, Wydawnictwo Książnica, Katowice.
DUDZIKOWA M., 2004, Mit o szkole jako miejscu „wszechstronnego rozwoju” ucznia. Eseje etnopedagogiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
DZIEMIANOWICZ-BĄK A., 2010, Interesy konstytuujące nauczanie, [w:] M. Syska (red.), Komercjalizacja edukacji – konsekwencje i nowe zagrożenia, Wydawnictwo OMS im. F. Lassalle’a, Warszawa–Wrocław.
FAITH K., 1994, Resistance: Lessons from Foucault and Feminism, [w:] H. L. Radtke, H. J. Stam (red.), Power/Gender. Social Relations in Theory and Practice, SAGE Publication, London, Thousand Oaks, New Delhi.
FOUCAULT M., 2000, Historia seksualności, przeł. B. Banasik, T. Komendant, K. Matuszewski, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa.
FREIRE P., GIROUX H.A., 2010, Edukacja, polityka i ideologia, [w:] H.A. Giroux, L. Witkowski (red.), Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
GIROUX H.A., 2001, Theory and Resistance in Education: Towards a Pedagogy for the Opposition Revised and Expanded Edition (Critical Studies in Education and Culture Series), Bergin & Garvey Paperback.
HABERMAS J., 1999, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1, przeł. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
HABERMAS J., 2002, Teoria działania komunikacyjnego, t. 2, przeł. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
JASTRZĘBSKI M., 2009, Społeczeństwo obywatelskie a prawa człowieka, [w:] L. Koba, W. Wacławczyk (red.), Prawa człowieka. Wybrane zagadnienia i problemy, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
KORSGAARD C.M., 1992, The Source of Normativity. The Tanner Lectures of Human Values, http://tannerlectures.utah.edu/_documents/a-to-z/k/korsgaard94.pdf
MCKENZIE J., 2011, Performuj albo… Od dyscypliny do performansu, przeł. T. Kubikowski, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
MCLAREN P., 1988, Schooling the Postmodern Body: Critical Pedagogy and the Politics of Enfleshment, Journal of Education, Vol. 170, No. 3.
MCLAREN P., 1991, Rytualne wymiary oporu – błaznowanie i symboliczna inwersja, przeł. P. Kwieciński, [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
MCLAREN P., 1994, Edukacja jako system kulturowy, [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
MCLAREN P., 1999, Schooling as a Ritual Performance. Toward Political Economy of Educational Symbols and Gestures, Third Ed., Rowman & Littlefield Publishers, Inc., Lanham, Boulder, New York, Oxford.
MCLAREN P., 2015a, Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej, przeł. A. Dziemianowicz-Bąk, J. Dzierzgowski, M. Starnawski, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
MCLAREN P., 2015b, Pedagogy of insurrection. From resurrection to revolution, Peter Lang, New York, Bern, Frankfurt, Berlin, Brussels, Vienna, Oxford, Warsaw.
MENDEL M., 2007, Społeczeństwo i rytuał. Heterotopia bezdomności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Normatywny, http://sjp.pwn.pl/slowniki/normatywno%C5%9B%C4%87.html
RACHELS J., Subjectivism in Ethics, http://www.rci.rutgers.edu/~stich/104_Master_File/104_Readings/Rachels/Subjectivism%20in%20Ethics.pdf [dostęp: 28.11.2015].
RAJEWSKI M., 2006, Badania rytuału w antropologii brytyjskiej, [w:] M. Filipiak, M. Rajewski (red.), Rytuał: przeszłość i teraźniejszość, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
ROTHENBUHLER E.W., 2003, Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej, przeł. J. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
SAINT-EXUPÉRY DE A., 2012, Twierdza, przeł. A. Olędzka-Frybesowa, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
SCRUTON R., 2002, Słownik myśli politycznej, przeł. T. Bieroń, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
SZUTTA A., 2011, Obywatelskie nieposłuszeństwo. Próba określenia pojęcia, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
ŚLIWERSKI B., 2005, Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
TOURAINE A., 2007, Myśleć inaczej, przeł. M. Byliniak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
TOURAINE A., 2010, Samotworzenie się społeczeństwa, przeł. A. Karpowicz, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
TURNER V., 2006, Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, przeł. A. Szyjewski, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
TURNER V., 2005, Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
WITKOWSKI L., 2009, Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
WULF C. et al., 2010, Ritual and Identity; The staging and performing of rituals in the lives of young people, transl. A. Lagaay, E. Hamilton, The Tufnell Press, London.